Son Yılların En Büyük Tarımsal Don Felaketi! Çiftçimiz Ne Yapmalı?
Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı’nın belirttiği gibi, Türkiye son yılların en büyük tarımsal don felaketlerinden birini yaşadı. Don olayları, özellikle meyve bahçeleri, bağlar ve sebze üretiminde ciddi kayıplara yol açarak hem çiftçileri hem de ulusal ekonomiyi olumsuz etkiledi.
Ana Etkiler:
1. Ürün Kayıpları: Don, çiçeklenme dönemindeki meyve ağaçlarını (kayısı, badem, erik, üzüm vb.) vurdu, verimde büyük düşüş bekleniyor.
2. Ekonomik Zarar: Çiftçilerin gelir kaybı, fiyat artışları ve ihracatın sekteye uğraması riski var.
3. İklim Değişikliği Bağlantısı: Artan aşırı hava olayları, geleneksel tarım bölgelerinin risk altında olduğunu gösteriyor.
Mevcut Önlemlerdeki Eksiklikler:
– Erken uyarı sistemlerinin yetersizliği,
– Mikroiklim analizlerinin yaygın olmaması,
– Don riski yüksek alanlarda uygun bitki deseni planlamasının eksikliği.
Harita Mühendisleri ve CBS Uzmanları Olarak Alınabilecek Önlemler
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), uzaktan algılama ve veri analitiği, don riskinin azaltılmasında kritik rol oynayabilir. İşte detaylı çözüm önerileri:
1. Don Risk Haritalarının Geliştirilmesi
– Mikroiklim Analizleri: Yüksek çözünürlüklü dijital yükseklik modelleri (DEM) ve uydu verileri kullanılarak, don olaylarının sık yaşandığı “çukur” alanlar belirlenmeli.
– Tarihsel Don Verileri: Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün geçmiş verileri CBS ortamında işlenerek riskli bölgeler haritalanmalı.
– Arazi Kullanımı Entegrasyonu: Tarım parselleriyle don risk haritaları üst üste bindirilerek, hassas ürünlerin dikiminden kaçınılmalı.
2. Gerçek Zamanlı İzleme ve Erken Uyarı Sistemleri
– IoT Sensör Ağları: Tarlalara yerleştirilen sıcaklık ve nem sensörleri, don eşiği aşıldığında çiftçilere anlık uyarı göndermeli.
– Uydu ve Drone Verileri: Termal kameralı drone’lar ile gece sıcaklık dağılımı izlenmeli, soğuk hava hareketleri modellenmeli.
– Mobil Uygulamalar: CBS tabanlı uygulamalarla çiftçilere riskli saatler ve acil önlemler (sulama, rüzgar pervaneleri) bildirilmeli.
3. Alternatif Tarımsal Planlama
– Ürün Deseni Optimizasyonu: Don riski yüksek bölgelerde, geç çiçeklenen veya dona dayanıklı çeşitler (örneğin bazı zeytin türleri) teşvik edilmeli.
– Agroekolojik Bölgeleme: CBS ile toprak, yükseklik ve iklim verileri birleştirilerek, her bölge için en uygun ürünler belirlenmeli.
4. Acil Müdahale ve Sigorta Modellemeleri
– Zarar Tahmin Modelleri: Don hasarının boyutu CBS ile hızlıca hesaplanarak, sigorta şirketleri ve devlet destekleri için veri sağlanmalı.
– Kriz Yönetim Haritaları: Don sonrası en çok etkilenen ilçeler ve ürünler önceliklendirilerek destek mekanizmaları devreye alınmalı.
5. Eğitim ve Kapasite Geliştirme
– Çiftçi CBS Eğitimleri: Risk haritalarının nasıl okunacağı ve önlem alınacağı konusunda eğitimler verilmeli.
– Yerel Yönetimlerle İş Birliği: Belediyelerin tarım müdürlükleri, CBS uzmanlarıyla don önleme projeleri (rüzgar pervaneleri, sisleme sistemleri) geliştirmeli.
Sonuç
Don felaketleri, iklim değişikliğiyle daha sık görülecek. Harita mühendisleri ve CBS uzmanları olarak, proaktif risk yönetimi için yüksek teknolojili çözümler sunabiliriz. Bu sayede tarımsal üretim sürdürülebilir hale gelecek ve çiftçi kayıpları minimize edilebilecektir.
Detaylı uygulama için Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Tarım Bakanlığı ve üniversitelerle iş birliği şart. Önerilen sistemler, pilot bölgelerde (örneğin Malatya kayısı kuşağı) test edilerek yaygınlaştırılabilir.